John Steinbeck tarafından yazılan ve oldukça kısa bir roman olarak kabul edilebilecek olan Fareler ve İnsanlar bugüne kadar yazılmış en etkileyici kitaplardan birisidir. Lennie ve George’un arkadaşlığı, hayalleri ve Lennie’nin hayvan sevgisi okuyan herkesi bir miktar hüzünlendirir ve düşündürür. Bu kitap aslında bir dostluk hikâyesidir. Ama aynı zamanda bir hayallerine sahip çıkma hikâyesidir. İnsan olmak ve insan olmanın gerekleri üzerine bir sorgulamadır. Hüzünlü, yaralayıcı ve düşündürücü bir hikaye olarak Fareler ve İnsanlar yayınlandığı tarih olan 1937 tarihinden itibaren halen bütün dünyada en çok okunan ve dikkat çeken hikayelerden birisidir.
George ve Lennie’nin Hüzünlü Hikayesi
Fiziksel görünüşleri tamamen birbirine zıt iki arkadaş olan Geroge ve Lennie arasında aslında herhangi bir ortak nokta bulmak zordur. Ancak Fareler ve İnsanlar iki insan arasındaki, George ve Lennie arasındaki, dostluğu ve sadakati anlatan en iyi romanlardan birisidir. Üzerine çok fazla sorgulama yapılan kitaplar arasındadır. George aklı başında, planlı çalışan, hırslı ve kararlı birisidir. Onun en duygusal özelliği Lenni’ye olan düşkünlüğüdür. Lennie akıl hastası denmese de fazla düşünemeyen, sevgi dolu ve farklı bir insandır. Diğer insanlarla birlikte yaşamakta ve çalışmakta zorlanır. Sevdiği hayvanları, küçük köpek yavrularını ya da fareleri bile severken öldürebilir. Çünkü ne kadar sıktığını ve sevdiğini fark etmez. Rasyonel kapasitesi oldukça zayıftır. Duygusal yönden ise ok gelişkindir ve severken bazı canlıları öldürür. Özellikle de yumuşak ve sevimli olanları istemeden ve fark etmeden öldürür.
Rasyonel ve Duygusal Zeka
Lennie rasyonel açıdan gerçekten yetersizdir. Fazla düşünemez ve diğer insanların ona zarar vermesi oldukça kolaydır. Herkese inanır, saf ve temiz birisidir. Ama bütün bu özellikler bir arada düşünüldüğü takdirde aslında arkaşdaş olunması oldukça zor birisidir. Lennie ile arkadaş olmak çok zordur çünkü gerçekten toplumsal yaşam kurallarına ve insanların düzenine ayak uyduramaz. Ayrıca Lennie ile arkadaş olmak aynı zamanda çok tehlikelidir. Çünkü Lennie istemeden de olsa başta kendisi olmak üzere pek çok kişiye zarar verebilir. Fareler ve İnsanlar kitabı Lennie’nin bu soradışı ve ilginç karakteri üzerine kuruludur.
İnsan Olmak
Fareler ve İnsanlar insan olmanın sorgulandığı bir şaheserdir. Lennie gibi bir insanı anlatmak ve anlamak çok zordur. Lennie, George ona sahip çıkmasa her yerden kovulabilecek ve kolayca zarar görebilecek bir insandır. Nitekim son çalıştıkları yerden de Lennie yüzünden atılmışlar ve iki arkadaş birlikte çalışacak bir yer ararlar. En büyük hayalleri bir gün bir çiftlik sahibi olmak ve kendi tarlalarını ekip biçmektir. Bu hayal onları daha çok birbirine yaklaştırır.
George’in Lennie’e Sözü
George, Lennie’yi hiç bırakmayacağına ve her zaman birlikte olup hayallerine sahip çıkacaklarına dair bir söz vermiştir. Aslında kitap bize bir kez daha insan olmanın hayal kurmak ve hayallerine sahip çıkmak olduğunu hatırlatır. Lennie’yi mutlu eden, onu güçlü ve insan kılan özellik hayal kurması ve yumuşak şeyleri sevmesidir. George’a çok güvenir ve onun kendisini bırakmayacağından emindir. Bu anlamda kitaba göre insan olmak güvenmektir. Sadakattir. İnsan, insan olmanın güzelliğini ancak sadık bir dostu olduğu zaman anlar. İnsan birisini sevmek ve onunla birlikte hayal kurmaktır. Fareler ve İnsanlar da bu güzelliği ve insan olmanın bu taraflarını anlatan gelmiş geçmiş en iyi eserlerden birisidir.
George ve Lennie’nin Hikayesi
Fareler ve İnsanlar George ve Lennie’nin en son çalıştıkları çiftlikten kovulup çalışacak yeni bir yer araması ile başlar. Buldukları ilk çiftlikte sorun yaşamadan çalışmaları için George arkadaşı Lennie’yi uyarır ve gerekmedikçe kimse ile konuşmamasını öğütler. Lennie çok hızlı bir şekilde kontrolden çıkan ve insanlara zarar verebilen bir insandır. Özellikle de George’u korumak uğruna ona bir yanlış yapıldığını sezdiğinde saldırganlaşabilir. Bu durumu saklamak ve Lennie’nin özel durumunu göstermeden sorunsuz bir şekilde çalışıp para biriktirmek isteyen George hem Lennie’yi yanından ayırmaz hem de çoğu zaman bir şey sorulduğunda onun yerine yanıt verir.
Çiflikte Çalışanlar
Amerika’nın yoksul kesimi ve çiftlikte yevmiye ile çalışan insanların dramını da anlatarak toplumsal yönü de güçlü olan Fareler ve İnsanlar bu anlamda da eşsiz bir eserdir. Ağır şartlar altında ve yoksulluk sınırının oldukça altında çalışan insanların, insan kalmasının ve dost olmasının da ne kadar zor olduğunu kitap bir kez daha hatırlatır. Zaten yazar Steinbeck bir alıntıda bozuk bir sistemde insan kalmanın ne kadar zor olduğundan da bahsetmiştir. Çiftlikte çalışanlardan birisinin sevgilisi olan kızın dikkatini Lennie çeker. Zaten uzun, iri yarı ve çok güçlü olan Lennie’nin dikkat çekmemesi pek kolay değildir. Hem özel durumu hem de fiziksel görünümü yüzünden George onu ne kadar saklamak istese de Lennie geldiği andan itibaren pek çok kişinin dikkatini çekmiştir.
Lennie’nin İnsan Sevgisi
Her ne kadar Lennie George’u dinleyip herkesten uzak kalmaya çalışsa da Lennie ilk geldiği günden beri dikkat çekmiştir. Çiftliğin patronu olan Curley oldukça sinirli bir karakterdir. Sinirli olmasının nedenlerinden birisi de her daim karısını kıskanmasıdır. Karısı hem çiftliğin sahibinin kızı olması hem de havai kişiliği nedeniyle Lennie’ye yanaşır. Ahırda bir gün Lennie kendisinden kaçmaya çalışsa da ona sokulur ve Lennie kadının saçlarını okşamaya başlar. Lennie’nin yumuşak olan her şeyi çok sevmesi ve fazla sıkması nedeniyle kadının boynu kırılarak ölür. Lennie yine bir canlıyı öldürmüş ve bu sefer çiftlik sahibinin karısının hayatına son vermiştir.
Candy, Crooks, Carlson ve Slim
Çiftlikteki karakterlerden birisi olan Candy bir elini çalışırken kaybetmiştir. Lennie ve George’un çiftlik kruma hayallerini duyar ve o da ortak olmak ister. Köpeği çok yaşlı ve hasta olmasına rağmen ona kıyamaz. Ama çiftlikte çlalışanlardan bir diğeri Carlson köpeğin bu şekilde acı çektiğini söyleyerek köpeğin hayatına son verir. Crooks ise çiftlikteki tek zencidir ve onun çiftlikte yaşadıkları daha zordur. Slim ise herkesin çiftlik sahibi olmak istenğini söyleyen ama bunun ne kadar zor olduğunu anlatan gerçekçi ve George ve Lennie’ye yardımcı olan bir diğer çalışandır. Biraz da onun sayesinde George, Lennie’yi Curley’den önce bulur ve çiftlikten kaçırmayı başarır. Ancak Fareler ve İnsanlar kitabı bu ikilinin çok acıklı bir şekilde birbirinden ayrılması ile son bulur.
Arkadaşını Kendi Elleriyle Öldürür
George artık Lennie için kaçınılmaz sonun geldiğini görür. Onu kendi çabasıyla daha fazla kontrol edemeyeceğini anlar. Curley ve çiftlikte çalışan diğer işçilerin onu acımasız bir şekilde öldüreceğinden emindir. Ama arkadaşının bu şekilde öldürülmesini istemez. Acı çekerek ölmesindense kendi elleriyle ölmesinin daha doğru olacağını düşünür. Onu çiftlikten kaçırıp bir dere kenarına götürür. Hala çiftlik kurma hayallerinin devam ettiğini ve yeni bir iş bulabileceklerini söyler. Lennie dereye bakarken yeniden çiftlik kurma hayallerini konuşurlar. Ki zaten Lennie’yi bu dünyada en mutlu eden şey bu hayali George’dan dinlemektir. İşte bu en mutlu anında George, dereye bakan Lennie’yi kafasının arkasına kurşun sıkarak öldürür. Fareler ve İnsanlar kitabının sonu oldukça çarpıcı ve yıkıcıdır.
John Steinbeck: Fareler ve İnsanlar