Sergüzeşt

“Ağlamak uğradığımız felaketlere karşı vücudumuzda kalan
kuvvetin son feryadıdır. Ağlayamadığımız zamanlar, bizde o
gücün de yok olduğu zamanlardır ki onun yerine geçen etkili
sessizlik, en şiddetli acının yarattığı gözyaşlarından daha yakıcıdır.”
Sergüzeşt, Tanzimat edebiyatının en bilinen isimlerinden
olan Samipaşazade Sezai tarafından 1888’de yayımlanan
ve Türk edebiyatında realist tarzın, daha doğru bir ifadeyle
romantizmden realizme geçişin başlangıcı olarak telakki edilen
ilk eserdir. Samipaşazade Sezai, Osmanlı Devleti’nin ilk
maarif nazırı olan Abdurrahman Sami Paşa’nın oğlu olması
sebebiyle çocukluğundan beri kölelik, cariyelik müesseselerine
aşinadır ve debdebeli bir hayatın içinden gelmiştir. Buna
rağmen kendisinden evvel Ahmet Mithat başta olmak üzere
diğer ünlü romancıların eserlerinde sıklıkla inceleyip tenkit
ettiği bu müesseseyi ve köleliğin toplum arasındaki yerini realist
tarza yaraşır tasvirlerle ve psikolojik tahlillerle işlemiştir.
Yazmış olduğu bu eser, daha sonraları kendisinin dönemin
iktidarı tarafından sürekli göz hapsinde tutulmasına ve baskı
altına alınmasına sebebiyet vermiştir.